× Nadir Hastalıklar Farkındalık Hikâyeler Merak Ettikleriniz

Akraba evliliklerinin önlenmesi çözüm mü? 1-5

26.02.2020

Akraba evlilikleri aralarında kan bağı olan kişiler arasındaki evliliklerdir. Bunlardan en sık görülen ve tıbbi bakımdan en sakıncalı olanları birinci yeğen evliliği amca, hala, teyze ve dayı çocukları arasında yapılan evliliklerdir. Kardeş torunları arasındaki evlilikler ise ikinci yeğen evlilikleridir.

Türkiye'de yapılan her beş evlilikten biri akraba evliliğidir ve bu evliliklerin yüzde 70'i birinci yeğen, yüzde 83,5'de birinci ve ikinci yeğen evliliğidir. Akraba evliliği oranının erkeğin eğitim düzeyinden çok fazla etkilenmezken kadının eğitim düzeyinin yükselmesi (en az ortaokul mezunu) ile azaldığı görülüyor. Bu da özellikle kız çocuklarının eğitimin önemini bir defa daha ortaya koyuyor.

Anne ve babası akraba olmayan çocuklar arasında bebek ölüm hızı binde 45,9 düzeyinde iken akraba evliliği sonucunda doğan çocuklar arasında binde 72,1 düzeyine çıkıyor. Yenidoğan ölüm hızları da akraba olan veya olmayan evliliklerde doğan bebeklerde önemli farklılık gösteriyor (binde 42 ve binde 25). Perinatal ölüm hızlarının akraba evliliği olduğunda binde 59, akraba evliliği olmadığında binde 37 düzeyinde olduğu görülüyor.

Akraba evliliği yapmak otozomal çekinik kalıtsal hastalıklar ve bir dereceye kadar da multifaktöryel kalıtsal hastalıklar için önemli bir risk faktörüdür. Akraba evlilikleri, nadir görülen otozomal çekinik hastalıkların toplumdaki sıklığını artırır. Doğumsal hastalıkların genel toplumda bildirilen yüzde 4 oranına göre akraba evliliklerinde bu risk yaklaşık 2 kat oranında artmıştır. Bu nedenle akraba evliliği yapmaktan kaçınmak bu hastalıklardan korunmak için çok önemli ve çok kolay bir yoldur.

Bütün bu veriler akraba evliliğinin riskleri artırdığını ortaya koyuyor. Akraba evliliği olmayan ailelerde de genetik hastalıklar elbette görülüyor ancak görüldüğü gibi oranları nispeten daha düşük. Bu nedenle akraba evliliklerinin önlenmesi ve evlilik öncesi genetik testlerin yapılması genetik hastalıkların önüne geçilmesi için önemli bir adım olabilir.


Referanslar

  • 1. Tuncbilek et al. Genetik Hastalıklar Sağlık Personeli İçin El Kitabı 2002; 1:1-25
  • 2. Tadmouri GO et al. Reproductive Health 2009, 6:17
  • 3. Hamamy H J Community Genet (2012) 3:185–192
  • 4. Bittles AH Community Genet 2005;8:17–20
  • 5. Krawczak M, J Community Genet (2010) 1:23–28

GZTR.XLSD.20.02.0170